اگر از هر زوجی که به تازگی ازدواج کرده اند در مورد اهداف زندگیشان سوال کنید.احتمالا برای شما اهداف مختلف و متعددی را نام میبرد.اما مهمترین هدفی که در میان اکثر زوجین مشترک است.تجربه حس پدر و مادری در زندگی و داشتن فرزند است.برخی فرزند را ثمره زندگی خود میدانند اما برخی دیگر آن را هدف نمیدانند, بچه را مسیری از زندگی میدانند که که به عنوان یک نعمت الهی در زندگی آنها وارد میشود و باید از آن به بهترین شکل مراقبت نموده و آن را با تربیتی صحیح وارد اجتماع کنند.این هدف یا مسیر در چهارچوب خانواده در هر جامعه و فرهنگ و تمدنی پسندیده و مورد احترام میباشد.اما با همه این موارد برخی از زوجین نیز با مشکل ناباروری دست و پنجه نرم میکنند.
این مشکل رویای شیرین فرزند داری را خراب کرده و زندگی زناشویی زوجین را تحت تاثیر خود قرار میدهد.در ادامه مقاله با عمده دلایل ناباروری آشنا خواهیم شد.برای آشنایی بیشتر با ناباروری به تعریفی دانشگاه علوم پزشکی ایران در مورد ناباروری ارائه داده است دقت کنید :
تعریف دانشگاه علوم پزشکی ایران از ناباروری :
" به زوجي نابارور گفته مي شود كه پس از يكسال مقاربت جنسي بدون استفاده از هر گونه وسيله جلوگيري از بارداري نتوانند صاحب فرزند شوند . شيوع ناباروري در حدود 20 - 10 از زوجها مي باشد.زوجها بايد بدانند كه وقوع حاملگي نياز به زمان دارد و در هر دوره تخمك گذاري 30 درصد شانس حاملگي وجود دارد.احتمال ناباروري با افزايش طول مدت تماس جنسي افزايش مي يابد، بطوريكه شانس باروري حتي در يك زوج سالم، در انتهاي سال اول به 85 درصد و درپايان سال دوم به 93 درصد مي رسد. "
دلایل ناباروری در زنان
1) مختل شدن سیستم تخمک گذاری
اختلال در تخمك گذاري، علت عمده ناباروري در زنان است. به طوري كه 39% علل ناباروري زنان مربوط به اين مسئله است . بدون عمل تخمك گذاري لقاح انجام نمي شود و بنابراين زن باردار نمي شود . بعضي از زن ها ممكن است تخمك گذاري نكنند و يا به طور نامنظم و كم تخمك گذاري كنند و بنابراين ممكن است يا عادت ماهيانه نداشته باشند و يا عادت ماهيانه آنها كم و نامنظم باشد و حتي بعضي خانم ها با آنكه داراي عادت ماهيانه منظم هستند، داراي اختلال در تخمك گذاري هستند.
2) مشکل در لوله های رحمی
در بعضي زنان، لوله هاي رحمي به طور كامل و يا ناقص بسته است. در نتيجه اسپرم به تخمك نمي رسد. بسته بودن لوله هاي رحمي مي تواند به دليل عفونت، آندومتريوز و يا چسبندگي هايي پس ازعمل جراحي باشد. همچنين ممكن است اين لوله ها پس از يك حاملگي خارج رحمي بسته شوند. در كشورهاي در حال توسعه نسبت به كشورهاي توسه يافته به علت شيوع بيماري هاي عفوني دستگاه توليدمثلي، ميزان اختلال در لوله هاي رحمي بيشتر است. به طور كلي 30% علل ناباروري زن ها مربوط به اختلال در لوله هاي رحمي است .
3) آندومتريوز
آندومتريوز، حالتي است كه در آن سنگفرش رحم (آندومتر) رشد می کند و از رحم هم فراتر مي رود و لوله هاي رحمي را نيز مي پوشاند و حتي آنها را مي بندد و در عمل تخمك گذاري اختلال به وجودمي آورد. آندومتريوز علت 13% موارد ناباروري است و حدود 70% زنان داراي آندومتريوز، نابارور هستند.
4) مشکل در گردن رحم يا خود رحم
ناهنجاري هاي گردن رحم مي تواند سبب ناباروري شود كه از آن جمله مي توان به مشكلات مربوط به ساختمان بدن، عفونت هاي گردن و رحم و يا كيفيت نامناسب ترشحات رحم اشاره كرد. از طرفي تومورهاي بدخيم رحم و يا بعضي جاي زخم هاي موجود در ديواره رحم مسبب ناباروري است.
5) مشکل در دستگاه ایمنی بدن فرد
مشكلات مربوط به دستگاه ايمني بدن و عوامل ايمونولوژيك نقش مهمي در ايجاد ناباروري دارند. تشخيص و درمان اينگونه بيماران مشكل است. در بعضي خانم ها، عليه اسپرم مرد ماده اي بنام آنتي بادي ترشح مي شود كه اسپرم ها را از بين مي برد و يا آنها را غيرفعال مي كند و يا حتي سبب سقط خود به خود در بعضي از آبستني ها مي شود.
دلایل ناباروري در مردان
1) وجود مشکل در اسپرم
به طور طبيعي، در بيضه مرد اسپرم توليد مي شود و به هنگام انزال از وي خارج مي شود. اگر در موارد زير اختلالي باشد، شانس لقاح كم شده و مرد نابارور محسوب مي شود.
- تعداد كم اسپرم
- عدم بلوغ اسپرم
- شكل غيرطبيعي اسپرم
- عدم توانايي حركت مناسب اسپرم
دلایلی كه بر تعداد، شكل، بلوغ و حركت اسپرم تأثير منفي میگذراند :
بيماري هاي عفوني :
بيماري هاي عفوني با شرايط التهابي نظير بيماري اوريون سبب عفونت مجاري تناسلي يا التهاب و از بين رفتن بيضه ها در مرد مي شوند. حدود 25% مرداني كه بعد از بلوغ دچار اوريون مي شوند نابارور مي شوند.
مشکلات هورموني
- اختلالات هورموني سبب حدود 5-2% مشكلات ناباروري در مردان مي شود. توليد نامناسب هورمون هاي FSH و LH بر توليد هورمون مردانگي يا تستوسترون و توليد اسپرم تأثير دارند.
- مشكلات مربوط به دستگاه ايمني بدن
- در بدن بعضي مردان عليه اسپرم خودشان ماده اي به نام آنتي بادي توليد مي شود كه سبب كاهش حركت اسپرم يا به هم چسبيدن آنها مي شود.
2) ناهنجاري هاي ساختمان بدن فرد
بعضي عوامل نظير بسته بودن لوله هاي خروج اسپرم (دفران، اپيديديم) سبب ناباروري در مردان مي شود . بسته شدن لوله هاي خروج اسپرم مي تواند به علل مادرزادي، نقص ژنتيكي، عفونت ها يا التهاب هاي دستگاه ادراري – تناسلي باشد. البته جاي جراحي هاي قبلي نيز مي تواند اين لوله ها را ببندند.
از جمله عوامل ديگر ناباروري در مردان واريكوسل است. در اين حالت رگهاي درون كيسه بيضه متسع مي شود و كيفيت اسپرم كاهش مي يابد.
3) عوامل تاثیرگذار دیگر
عوامل ديگري نظير ناتواني جنسي و يا انزال زودرس نيز مي تواند عامل ناباروري در مردان باشد.
دلایل ناباروری ژنتیکی
علل ناباروری اعم از مشکلات هورمونی و چاقی تا غیر طبیعی بودن سلول های جنسی (تخمک و اسپرم) همگی می تواند به نوعی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی باشد. برای مثال استعداد چاقی، ابتلا به عفونت و حتی لزوم انجام یک جراحی که به ناباروری می انجامد همگی هر چند کوچک می توانند به عوامل ژنتیکی مربوط باشند. امروزه مطالعات بر روی ژنهای خاص در انسان و مدل های آزمایشگاهی تا حدودی تاثیر عوامل ژنتیکی بر ناباروری را آشکار ساخته اند.
بعضی از عوامل ژنتیکی بر ناباروری مردان تاثیر می گذارند، در حالی که بعضی عوامل دیگر بر روی هر دو جنس و یا فقط بر روی زنان تاثیر گذارند. برای مثال جابجایی های کروموزومی می تواند بر روی مردان و زنان تاثیر بگذارد اما سندروم کلاین فلتر که در آن ترکیب کروموزوم های جنسی به صورت XXY در می آید تنها مختص مردان است و سندروم ترنر که در آن بیمار فقط دارای کروموزوم جنسی X است تنها مختص زنان است.
دلایل ناشناخته موثر در ناباروری
گاه ممكن است پس از يك معاينه دقيق پزشكي، زن و شوهر كاملا سالم تشخيص داده شوند ولي به علل ناشناخته بارور نشوند. اگرچه معمولا بعد از دو سال تعداد زيادي از اين زوج ها بچه دار مي شوند، اما تعدادي از آنها حتي بعد از گذشت سه سال بدون استفاده از روش هاي پيشگيري بچه دار نمي شوند، در اين صورت بايد تحت درمان قرار بگيرند.